Nội soi đại tràng nghe có vẻ đáng sợ, nhưng đừng lo! Đây là một thủ thuật đơn giản, an toàn và thường không đau. Hầu hết mọi người thậm chí không nhớ gì vì được gây mê nhẹ. Điều khó chịu nhất có lẽ là bước chuẩn bị trước khi nội soi. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về nội soi đại tràng, cách chuẩn bị và những điều cần lưu ý một cách dễ hiểu, dễ nhớ.

Nội soi đại tràng là gì?

Nội soi đại tràng là phương pháp bác sĩ sử dụng một ống nhỏ có gắn camera để kiểm tra bên trong đại tràng và trực tràng. Thủ thuật này giúp:

• Tìm nguyên nhân các triệu chứng như đau bụng, đi ngoài ra máu, hoặc thay đổi thói quen đi cầu.
• Phát hiện và phòng ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách loại bỏ các khối u nhỏ gọi là polyp. Hầu hết polyp là lành tính, nhưng một số có thể tiến triển thành ung thư nếu không được xử lý.

Ai nên nội soi? Tại Việt Nam, các bác sĩ khuyến cáo bắt đầu nội soi định kỳ từ 45 tuổi để phòng ngừa ung thư đại trực tràng, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ cao (ví dụ: gia đình có người bị ung thư đại trực tràng). Theo Globocan 2022, Việt Nam ghi nhận gần 17.000 ca mắc mới ung thư đại trực tràng mỗi năm, với xu hướng tăng nhanh, đặc biệt ở người trẻ do lối sống hiện đại.

Chuẩn bị trước nội soi

Để nội soi hiệu quả, đại tràng của bạn cần được làm sạch hoàn toàn. Dưới đây là những bước cần làm:

1. Thông báo với bác sĩ về tình trạng sức khỏe

Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn có các vấn đề sau:

• Đang mang thai.
• Bệnh thận, phổi hoặc tim.
• Dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào.
• Đang dùng thuốc tiểu đường hoặc thuốc làm loãng máu (như aspirin). Bác sĩ có thể yêu cầu điều chỉnh thuốc trước khi nội soi.

2. Thay đổi chế độ ăn

Trong 24-48 giờ trước nội soi, bạn cần:

• Tránh ăn thức ăn đặc (cơm, thịt, rau sống).
• Chỉ dùng thực phẩm lỏng trong suốt như:
  • Nước lọc, nước trái cây không cặn.
  • Nước canh, súp lọc.
  • Trà, cà phê không sữa.
  • Nước uống thể thao (như Pocari Sweat).

3. Làm sạch đại tràng

Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc hoặc hướng dẫn để làm sạch ruột, thường bao gồm:

• Uống thuốc nhuận tràng (như polyethylene glycol) để kích thích đi ngoài. Thuốc này thường được uống vào tối trước ngày nội soi hoặc chia làm hai lần (tối trước và sáng ngày nội soi).
• Thụt tháo (enema) để làm sạch trực tràng, nếu cần.

Hãy tuân thủ chính xác hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo đại tràng sạch, giúp nội soi chính xác.

4. Sắp xếp người đưa về

Bạn sẽ được gây mê nhẹ trong lúc nội soi, nên không thể tự lái xe hay vận hành máy móc trong ít nhất 8 giờ sau thủ thuật. Hãy nhờ người thân hoặc bạn bè đưa bạn về nhà.

Quy trình nội soi đại tràng

Trong lúc nội soi

• Bạn sẽ nằm nghiêng bên trái trên bàn khám.
• Bác sĩ tiêm thuốc an thần qua tĩnh mạch (IV) để bạn ngủ nhẹ, không cảm thấy khó chịu.
• Một ống nội soi mỏng (đường kính khoảng 1cm, có gắn camera và đèn) được đưa vào trực tràng. Ống này giúp bác sĩ quan sát rõ niêm mạc đại tràng.
• Bác sĩ có thể bơm khí vào đại tràng để nhìn rõ hơn.
• Nếu phát hiện polyp, bác sĩ có thể:
  • Loại bỏ polyp ngay lập tức.
  • Lấy mẫu mô (sinh thiết) để kiểm tra xem có tế bào ung thư hay không.

Thủ thuật chỉ kéo dài 20-30 phút.

Sau nội soi

• Bạn sẽ nghỉ ngơi tại phòng hồi sức khoảng 30-60 phút để tỉnh táo.
• Có thể cảm thấy hơi đầy hơi hoặc chuột rút nhẹ do khí bơm vào đại tràng, nhưng điều này sẽ hết nhanh.
• Bạn có thể ăn uống bình thường ngay sau khi rời bệnh viện, trừ khi bác sĩ có chỉ định khác.
• Nếu có polyp bị cắt hoặc sinh thiết, bác sĩ có thể yêu cầu tránh dùng thuốc làm loãng máu (như aspirin) trong 1-2 ngày.

Những điều cần lưu ý sau nội soi

Nội soi đại tràng rất an toàn, nhưng hiếm gặp một số biến chứng như chảy máu hoặc thủng đại tràng. Hãy liên hệ bác sĩ ngay nếu bạn gặp:

• Chảy máu nhiều hoặc kéo dài.
• Đau bụng dữ dội.
• Sốt hoặc ớn lạnh.

Làm sao để phòng ngừa Ung thư đại trực tràng?

Nội soi đại tràng là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm và phòng ngừa ung thư. Ngoài ra, bạn có thể giảm nguy cơ bằng:

• Ăn uống lành mạnh: Tăng rau xanh, trái cây, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập thể dục: 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
• Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu bạn có người thân bị ung thư đại trực tràng.

Kết Luận

Nội soi đại tràng không đáng sợ như bạn nghĩ! Đây là một công cụ quan trọng để bảo vệ sức khỏe, giúp phát hiện sớm polyp và ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. Chỉ cần chuẩn bị kỹ, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, bạn sẽ trải qua thủ thuật một cách dễ dàng.

Nếu bạn trên 45 tuổi hoặc có triệu chứng bất thường (đau bụng, đi ngoài ra máu), đừng ngần ngại đi khám. Phát hiện sớm có thể cứu sống bạn!

Nguồn số liệu:

• Globocan 2022 (cập nhật 2024) về tỷ lệ ung thư đại trực tràng tại Việt Nam: IARC – Globocan.
• Thông tin từ Bệnh viện K và Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM về số ca bệnh: Báo cáo y tế công cộng Việt Nam 2024.